ปลวกเป็นแมลงสังคมชนิดหนึ่ง จัดอยู่ในอันดับ Isoptera มีชีวิตความเป็นอยู่ที่สลับซับซ้อน มักอยู่ร่วมกันเป็นกลุ่มใหญ่ภายในรัง โดยทั่วไปไม่ชอบแสงสว่าง ชอบที่มืดและอับชื้น ประชากรปลวกมีการแบ่งแยกหน้าที่การทำงานออกไปตามวรรณะต่างๆ 3 วรรณะ คือ

 

     1. วรรณะสืบพันธุ์ หรือแมลงเม่า มีหน้าที่สืบพันธุ์และวางไข่
     2. วรรณะทหาร มีหน้าที่ป้องกันศัตรูที่เข้ามารบกวนประชากรภายในรัง
     3. วรรณะกรรมกร หรือปลวกงาน มีหน้าที่หาอาหารมาเลี้ยงสมาชิกภายในรัง ดูแลไข่ ตลอดจนสร้างและซ่อมแซมรัง

แม้ว่าปลวกบางชนิดจะเป็นศัตรูที่ทำความเสียหายให้แก่ไม้ ต้นไม้ หรือผลิตผลป่าไม้ที่มี cellulose เป็นองค์ประกอบ แต่ในทางนิเวศวิทยาแล้ว ปลวกกว่า 80% จัดเป็นแมลงที่มีคุณประโยชน์ และมีความสำคัญต่อระบบนิเวศป่าไม้มาก โดยปลวกจัดเป็นผู้ย่อยสลาย ( Decomposer ) ในป่าธรรมชาติ ซึ่งทำหน้าที่ร่วมกันกับเชื้อราและแบคทีเรีย ช่วยย่อยสลายไม้ หรือใบไม้ให้เน่าเปื่อยผุพัง และเปลี่ยนแปลงไปเป็นอินทรียวัตถุภายในดิน ก่อให้เกิดการหมุนเวียนอย่างรวดเร็วของธาตุอาหารในดิน สร้างความอุดมสมบูรณ์ให้แก่ดินในป่า จากสภาพความเป็นอยู่หรือสภาพทางนิเวศวิทยา รวมถึงอุปนิสัยในการกินอาหารของปลวกแตกต่างกันออกไป ซึ่งสามารถจำแนกปลวกอย่างกว้างๆ เป็น 2 ประเภท โดยใช้แหล่งที่อยู่อาศัยเป็นหลัก ได้แก่

 1. ปลวกที่อาศัยอยู่ในไม้

     ปลวกชนิดนี้ตลอดชีวิตจะอาศัยและกินอยู่ในเนื้อไม้ โดยไม่มีการสร้างท่อทางเดินมาติดต่อกับพื้นดินเลย การจัดตั้งนิคมใหม่จะเริ่มต้นด้วยปลวกตัวผู้และปลวกตัวเมียคู่หนึ่งผสมพันธุ์กันแล้วเจาะเข้าไปในเนื้อไม้เหนือพื้นดิน สามารถจำแนกออกเป็น 2 พวก ได้แก่
  - ปลวกไม้แห้ง ( Dry-wood Termites ) ปลวกชนิดนี้อาศัยอยู่ในไม้ที่แห้ง หรือไม้ที่มีการใช้งานมานาน และมีความชื้นต่ำ เป็นปลวกที่ต้องการความชื้นเพียงเล็กน้อย โดยปกติมักไม่ค่อยได้เห็นตัวปลวกอยู่นอกชิ้นไม้ แต่จะพบวัสดุแข็งรูปกลมรีก้อนเล็กๆ กองอยู่บนพื้นบริเวณโคนเสา ฝาผนัง หรือโครงสร้างไม้ที่ถูกทำลาย โดยทั่วไปจะทำลายเฉพาะภายในชิ้นไม้ ทำให้มองดูภายนอกเหมือนไม้ยังอยู่ในสภาพดี
  - ปลวกไม้เปียก ( Damp-wood Termites ) เป็นปลวกที่อาศัยอยู่ในเนื้อไม้ที่มีความชื้นสูงๆ ทั้งที่เป็นไม้ผุ ไม้ซุง หรือตอไม้ หรืออาจพบในเนื้อไม้ของไม้ยืนต้น โดยปกติเป็นปลวกที่ไม่ค่อยจะมีอันตรายต่อสิ่งปลูกสร้างและไม้ที่ใช้ประโยชน์มากนัก เพราะชอบทำลายไม้สดและไม้ที่ผุแล้ว

 
2. ปลวกที่อาศัยอยู่ในดิน

     ปลวกประเภทนี้จะอาศัยอยู่ในดิน แล้วออกไปหาอาหารที่อยู่ตามพื้นดินหรือเหนือพื้นดินขึ้นไป โดยส่วนใหญ่จะสร้างท่อทางเดินจากดินห่อหุ้มตัว เพื่อป้องกันการสูญเสียความชื้นและหลบซ่อนตัวจากศัตรูที่มารบกวน สามารถจำแนกออกเป็น 3 พวก ได้แก่
  - ปลวกใต้ดิน ( Subterranean Termites ) เป็นปลวกที่อาศัยและทำรังอยู่ใต้ดิน แม้ว่าจะออกจากผิวดินไปแล้วก็ยังคงมีการติดต่อกับพื้นดินอยู่โดยการสร้างท่อทางเดินด้วยดิน ภายในท่อนี้บุด้วยวัตถุกันน้ำ และแมลงพวกอื่นไม่ชอบ ท่อนี้จึงเป็นท่อทางเดินของปลวกระหว่างรังใต้ดินขึ้นไปถึงไม้และวัตถุอย่างอื่นที่พอจะกินเป็นอาหารได้ กับทั้งเป็นเครื่องป้องกันอันตรายจากพวกมดต่างๆ ที่เป็นศัตรูที่สำคัญที่สุดของปลวกพวกนี้
    ปลวกใต้ดินชนิด Coptotermes gestroi จัดเป็นปลวกที่ก่อให้เกิดความเสียหายทางเศรษฐกิจสูงสุด มีการเข้าทำลายอาคารสูงถึง 90% และกว่า 90% พบเข้าทำความเสียหายต่ออาคารบ้านเรือนที่อยู่ในเขตเมือง
  - ปลวกที่อาศัยอยู่ตามจอมปลวก ( Mound-building Termites ) เป็นปลวกที่สร้างรังขนาดกลางถึงขนาดใหญ่อยู่บนพื้นดิน โดยใช้ดินก่อเป็นเนินสูงขึ้นจากพื้นดิน เรียกว่า ? จอมปลวก ? ปลวกชนิดนี้จะเข้าทำลายไม้ที่ใช้ติดกับพื้นดิน มักพบเข้าทำความเสียหายต่อไม้ใช้ประโยชน์ภายนอกและภายในอาคารบ้านเรือนที่อยู่ในเขตชนบท ตัวอย่างปลวกชนิดนี้ ได้แก่ Globitermes sulphureus
  - ปลวกที่อยู่ตามรังขนาดเล็ก ( Carton nest Termites ) เป็นปลวกที่สร้างรังขนาดเล็กอยู่บนดินหรือเหนือพื้นดิน โดยสร้างรังจากมูลของมันเองผสมกับดินและเศษไม้เล็กๆ มีรูปร่างและขนาดต่างๆ กัน พบเข้าทำความเสียหายต่อไม้ใช้ประโยชน์ภายนอกและภายในอาคารบ้านเรือนที่อยู่ในเขตชนบท